Từ xa xưa, nghĩa trang (hay nghĩa địa, bãi tha ma) là nơi mà xác người chết hoặc di hài sau hỏa táng được chôn cất.
Theo định nghĩa trong từ điển của Hy Lạp, nghĩa trang đọc là “koimētērion” dịch cơ bản thì đây là “nơi ngủ vĩnh viễn”. Đây sẽ là nơi mà những người đã khuất có một giấc ngủ ngàn thu. Ở phương Tây, nghĩa trang là nơi mà các hoạt động tưởng nhớ người đã khuất được tiến hành. Các nghi lễ này được thực hiện tùy theo phong tục tập quán hay tôn giáo.
Ở Việt Nam, văn hóa thờ cúng tổ tiên cùng với lối suy nghĩ “sống sao chết vậy” tạo nên những nét đặc trưng khi mai táng người chết. Thông thường khi gia đình có người mất, nghi thức cử hành tang lễ được tổ chức theo truyền thống. Sau khi cử hành tang lễ, người chết được chôn ngoài đồng. Địa điểm chôn có thể được xác định trước, thường là những nghĩa trang đã có từ lâu đời. Hình thức mai táng này tồn tại nhiều khuyết điểm như: Không đảm bảo vệ sinh môi trường, tốn nhiều diện tích đất… Bên cạnh đó, việc quy hoạch không được thực hiện dẫn đến tình trạng: mộ an táng và mộ cải táng xen lẫn nhau. Mộ sau khi cải táng cũng không đồng nhất, cái nhỏ, cái to với kích cỡ, màu sắc và các hướng khác nhau dẫn đến tình trạng lộn xộn và tốn nhiều quỹ đất, việc quản lý khó khăn, thậm chí là xung đột về mồ mả.
Ảnh minh họa
Những năm gần đây, xu hướng hỏa táng đã được nhiều gia đình áp dụng đã góp phần giảm tải cho nghĩa truyền thống, giảm quỹ đất cho việc an táng, giảm chi phí cho các tang gia.
Tuy nhiên xã hội ngày càng phát triển, số người chết cũng tăng nhanh trong khi nghĩa trang truyền thống ngày càng bị thu hẹp, không đáp ứng được nhu cầu của xã hội hiện đại thì công viên tâm linh/công viên nghĩa trang xuất hiện đã giải quyết tất cả những khuyết điểm của nghĩa trang truyền thống.
Trong khi những ngôi mộ ở nghĩa trang truyền thống chỉ những dịp lễ, tết mới được chăm sóc, bởi những người thân trong gia đình không có thời gian đến thăm mộ thường xuyên, dẫn đến tình trạng cỏ cây mọc um tùm chắn hết lối đi thậm chí thất lạc mộ; đôi khi trẻ em nghịch ngợm hoặc trâu, bò, vật nuôi chăn thả tự do, quấy phá những ngôi mộ. Nhiều nghĩa trang truyền thống không có quản trang; nhiều gia đình sau khi bốc mộ, cải táng không thu dọn chất thải, không lấp kín mộ cũ gây ô nhiễm môi trường và rất phản cảm.
Trong khi đó, công viên tâm linh/công viên nghĩa trang vẫn đảm bảo được các yếu tố về tâm linh. Người mất được chôn cất theo đúng nghi lễ và nguyện vọng của gia đình. Tuy nhiên nơi chôn cất sẽ được quy hoạch xa khu dân cư và phù hợp với quy hoạch chung của địa phương. Hàng ngày công viên tâm linh/công viên nghĩa trang được bảo vệ và chăm sóc bởi đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp, cỏ cây được làm sạch, hoa được chăm sóc để đảm bảo một môi trường an yên và có tính thẩm mỹ, không gian trong lành cho cả người sống và người đã mất. Các công viên tâm linh/công viên nghĩa trang có người quản lý và bảo vệ hàng ngày, điều này sẽ đảm bảo được sự an toàn cũng như cảnh quan của nghĩa trang và các phần mộ.
Theo xu hướng của nhịp sống hiện đại, công viên tâm linh/công viên nghĩa trang ngày càng phát triển, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của người dân về tâm linh; các công viên tâm linh/công viên nghĩa trang được quy hoạch một cách tổng thể hài hòa giữa đường giao thông, vườn hoa, cây xanh, hồ nước, chùa, tượng phật, nhà hỏa thiêu, nhà lưu tro cốt, các phần mộ; cung cấp đầy đủ các tiện ích của một nghĩa trang hiện đại, sang trọng như: Nhà tang lễ, tịnh xá, tường lưu tro cốt, khu mộ đơn, mộ đôi, mộ dòng họ… cùng với đó là các dịch vụ nhà hàng, trung tâm lưu trú…
Bên cạnh đó, công viên tâm linh/công viên nghĩa trang còn cung cấp các dịch vụ đáp ứng đầy đủ nhu cầu của khách hàng như: Dịch vụ thiết kế và xây dựng mộ phần, dịch vụ mai táng, hoả táng; chăm sóc mộ phần, cúng giỗ; tổ chức sự kiện tâm linh như: Cầu siêu, cầu an…
Có thể nói, công viên tâm linh/công viên nghĩa trang là một sự cải tiến của nghĩa trang truyền thống; nó là một khu quy hoạch tập trung dành cho những người đã mất với quy mô, kiến trúc hiện đại, văn minh; với thiết kế hài hòa và khoa học vừa đem lại một không gian yên tĩnh, an lành cho những người đã mất, vừa là chốn bình yên cho những người sống về thăm thân nhân của họ. Diện tích của mỗi bia mộ tại đây thường rất nhỏ; công tác vệ sinh môi trường được đảm bảo với việc xử lý triệt để các chất thải phát sinh từ việc an táng, hỏa táng nên đã đem lại sự khác biệt lớn so với nghĩa trnag truyền thống, chính vì lẽ đó tâm lý người dân và thị trường đón nhận công viên tâm linh/công viên nghĩa trang bằng thái độ khá tích cực. Bằng chứng là số lượng người đăng ký tại các công viên tâm linh/công viên nghĩa trang tăng lên nhanh chóng cùng với quy mô và số lượng công viên tâm linh/công viên nghĩa trang được mở rộng. Công viên tâm linh/công viên nghĩa trang cũng đã xuất hiện tại nhiều địa phương. Đây là một động thái hứa hẹn sự phát triển của loại hình nghĩa trang nhiều tiến bộ này./.